THE ECONOMIST 22nd ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE (14.06.2018)
A compass for Europe - A fair wind for Greece
THE TOURISM INDUSTRY: FULL SAIL AHEAD
Η Ελλάδα είναι ένας ώριμος τουριστικός προορισμός, μια ώριμη τουριστική οικονομία. Στα επόμενα αναπτυξιακά βήματα, οι, κατά τη γνώμη μου, προτεραιότητες σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού, πρέπει να είναι οι εξής:
- Ενδυνάμωση της ανθεκτικότητας του τουριστικού τομέα.
- Εξασφάλιση ελεγχόμενης αειφόρου ανάπτυξης.
- Μεγιστοποίηση ωφελειών για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Πιο συγκεκριμένα:
σε ό,τι αφορά στην ενδυνάμωση της ανθεκτικότητας:
η ελληνική τουριστική οικονομία αποδείχτηκε ιδιαίτερα ανθεκτική σε μία παρατεταμένης διάρκειας κρίση της ελληνικής οικονομίας. Όταν άλλοι τομείς της οικονομίας κατέρρεαν, ο τουρισμός, όχι μόνο άντεξε, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις, κατέγραψε σημαντικές βελτιώσεις μεγεθών. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας παρασύρει, διότι πέραν από τις όποιες σωστές δικές μας ενέργειες, οφείλεται και σε μία σειρά εξωγενών παραγόντων μεταξύ των οποίων, τα προβλήματα ανταγωνιστικών προορισμών και η πορεία της οικονομίας των χωρών από τις οποίες αντλούμε τουρίστες.
Οι οικονομίες, ως γνωστόν, ακολουθούν κάποιους κύκλους και οι κύκλοι έχουν κι ένα καθοδικό τμήμα. Άρα, πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι όχι μόνο για επιβράδυνση των ρυθμών ανόδου, αλλά και για πιθανές μειώσεις στα απόλυτα μεγέθη. Αυτό δεν είναι ανησυχητικό στο βαθμό που θα συμβεί για μία χρονιά. Η εμπειρία δείχνει ότι στη διάρκεια προηγούμενων δεκαετιών οι καλές χρονιές είναι σημαντικά περισσότερες από τις κακές.
Σε ό,τι αφορά στην αειφόρο ανάπτυξη:
η ανάπτυξη πρέπει να είναι αειφόρος και μόνο αειφόρος και αυτό στη βάση της ισόρροπης περιφερειακής ανάπτυξης. Εδώ πρέπει να γίνουν πολλά βήματα ακόμη, διότι τείνει να παγιωθεί το φαινόμενο σε 5 από τις 13 Περιφέρειες της χώρας, να καταγράφεται περισσότερο από το 80% της τουριστικής δραστηριότητας.
Επίσης, ο σχεδιασμός της τουριστικής ανάπτυξης θα πρέπει να γίνεται με βάση τον απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον, το οποίο αποτελεί ένα από τα βασικότερα συστατικά στοιχεία του τουριστικού προϊόντος. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ματαιώνονται ή να καθυστερούν επενδύσεις, επειδή σε μια περιοχή, κάποια στιγμή πέρασε ένας «εξωτικός βάτραχος»…
Σε ό,τι αφορά στη μεγιστοποίηση των ωφελειών για το κοινωνικό σύνολο, αυτή εκφράζεται κατά κύριο λόγο, από τους πολλαπλασιαστές εισοδήματος και απασχόλησης.
Ως προς το εισόδημα, ο πολλαπλασιαστής μεγαλώνει όταν αυξάνονται οι επενδύσεις και το διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων στον τουρισμό. Με το παρόν επενδυτικό κλίμα, απουσία χωροταξικού σχεδιασμού και εξαιρετικά υψηλής φορολογίας, είναι λογικό οι επενδύσεις να μην είναι στο επιθυμητό επίπεδο.
Σε ό,τι αφορά στην απασχόληση, προφανώς ο τουρισμός είναι αυτή τη στιγμή ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας, πλην όμως για να έχουμε την πραγματική εικόνα θα πρέπει να δούμε τη διάρθρωση της απασχόλησης και να την εκφράσουμε με όρους full time - full year equivalents.
Η δρομολόγηση και εκπλήρωση των τριών προαναφερθέντων στρατηγικών κατευθύνσεων έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση την ορθολογικότερη διακυβέρνηση - οριζόντια και κάθετη - της τουριστικής οικονομίας στη χώρα μας.
Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν στην Αντιπολίτευση, δεν ήταν αυτό ακριβώς που ονομάζουμε «tourism friendly». Ευτυχώς στη συνέχεια ως Κυβέρνηση, αναγνώρισε τη σημασία του τουρισμού και έγκαιρα τον αναβάθμισε σε Υπουργείο. Όμως, όπως και στις περισσότερες χώρες, το εκάστοτε Υπουργείο Τουρισμού δεν ελέγχει περισσότερο από το 20% των θεμάτων που αφορούν στην τουριστική οικονομία. Αυτό δε σημαίνει απλά και μόνο να δώσουμε περισσότερες αρμοδιότητες στο Υπουργείο Τουρισμού, αλλά κυρίως η Κυβέρνηση να αποκτήσει την ελάχιστα απαιτούμενη τουριστική κουλτούρα και να τη χρησιμοποιήσει όταν προσεγγίζει θέματα οικονομικής ανάπτυξης.
Η διακυβέρνηση όμως, εκτός από οριζόντια σε επίπεδο κεντρικής Κυβέρνησης, πρέπει απαραίτητα να εξορθολογηστεί και ως προς την κάθετη συνιστώσα, ήτοι Περιφέρειες και Δήμους, όπου υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης.